AŞIRI DENETİM, DENETİM MİDİR?

Yönetim, yargı, güvenlik ve denetim birimlerinde çalışan herkes, psikolojik eğitim almalı, empati ve hoşgörü yeteneği geliştirilmelidir. Kamu sektöründe ilk işe alımlarda kişiler psikolojik testlerle emosyonel durum ve kişilik belirlemesi yapılmalı, ileri süreçteki yönetim kademesi bu sonuçlara göre şekillenmelidir. Örneğin aşırı kuşkucu ve takıntılı yavaşlığı olanlar, paranoyak eğilimleri olanlar, idari mevkilere geldiklerinde bürokrasiyi kilitlerler. Bu kişiler yönetim harici mevkilerde görevlendirilmelidir.

Aşırı kuşkucu kişilik yapısı, özellikle denetim departmanlarında sorun oluşturur. Hoşgörüden, empatiden uzak teftiş elemanları, çalışanlarda aşırı motivasyon kaybı dolayısıyla verimlilik azalmasına neden olabilirler. Çalışanlar asla ürettikleri için cezalandırıldıklarını düşünmemelidirler. Müfettişler ya da denetçiler mutlaka bir eksik ya da yanlış bulma eğiliminde olmamalıdırlar. Denetim elemanları, kendi bireysel eksikliklerini aşırı denetçi bir yaklaşımla egosal bir hata bulma şekline dönüştürmemelidirler.

Devlet, özel sektörde kural koyucu, kadro belirleyici ve aşırı denetçi bir yaklaşıma girmemelidir. Örneğin son yıllarda sağlık bakanlığının hastane, poliklinik gibi özel sağlık merkezlerindeki kadroları belirlemekte bu konuda sıkı denetimler yapılmaktadır. Bu durum ise özel sağlık kuruluşlarının kendi bünyeleri içinde gelişmelerini ve büyümelerini de engellemekte ayrıca istihdam kaybı oluşturmaktadır. Ülke olarak sağlık turizmini hedeflediğimiz bu dönemlerde böyle olumsuz uygulamalar hiç kuşkusuz milli ekonomiye de önemli zararlar vermektedir. Devlet, aşırı koruyucu ve kural koyucu yaklaşımı ile özel sektörün önünü kesmemelidir. Nasıl ki, bir restorandaki aşçı adetinin, bir fabrika da çalışan işçi sayılarının belirlenmesinin devlet tarafından yapılması ne kadar uygunsuzsa, özel sağlık sektöründe çalışan sayılarının devlet tarafından ayarlanıyor olması da böyle mantıksız ve sağlıksız bir tablodur. Nitekim diktatörlükle yönetilen bazı ülkelerde olduğu gibi aşırı denetimci ve kural koyucu bir yaklaşımla her şeyin devlet tarafından ayarlanıyor olmasının ne kadar sakıncalarının olduğu herkesce bilinmektedir. Ayrıca devlet, kendi kurumları ile özel sektör arasında orantısız güç kullanmadan objektif adil bir yönetim sergilemelidir. Yine sağlık alanından örnek verecek olursam; hekimler ya muayenehane ya da devlet hastanesi tercihi ile baş başa bırakılmış, ancak devlet hastaneleri ve diğer sağlık birimleri sgk ile rahatça anlaşma sağlarken, muayehaneleri ya da poliklinikleri tercih edenlere bu hak verilmemiştir. Dolayısıyla haksız rekabet ortamı oluşturulmuştur. Bu durum muayenehaneleri ve poliklinikleri tercih eden vatandaşları da mağdur etmekte, yazılan reçeteleri, sgk’lı oldukları halde kendi bütçelerinden karşılamak zorunda kalmaktadırlar.

Diğer taraftan şurası unutulmamalıdır ki, aşırı disiplin ve denetim asla başarıya gitmez aksine verimsizlik oluşturur. Katı disiplin ve teftiş anlayışı, birim içinde kişilerin kendi yeteneklerini göstermelerini ve kendilerini geliştirmelerini engeller, tüm çalışanlarda özgüven kayıplarına uzun vade de ise ciddi ekonomik zararlara neden olur.

En büyük tehlikelerden biri de bürokrasinin ve teftiş birimlerinin ayrıntı hastalığına girmeleridir. Bu yapıdaki teftiş elemanları geneli dikkate almadan ayrıntılara dalarlar ve inceleme yaptıkları kişi ya da kurumları adeta boğarlar. Halbuki asıl mesele her alanda ‘’ben devletim’’ değil ‘’ben hizmetim’’ diyebilmektir. Teftiş felsefesi nasıl daha iyi hizmet verilir, standartlar nasıl daha iyi duruma getirilir üzerine olmalıdır. Eğer denetlemessek her şey çığırından çıkar paranoyası ile sık sık kontrollerle iş yerlerinin ve insanların bezdirilmesi, üretimin yavaşlamasına ve milli ekonominin zarar görmesine neden olabilir. Çünkü işverenler ne kadar üretim o kadar sıkıntı mantığına girmemelidirler. Aksi taktirde işlerini büyütme ve istihdam geliştirme şevkinin kırılması kaçınılmaz olacaktır.

Aynı şekilde, herhangi bir ihbar ve ihtiyaç olmadığı halde, normal rutin uygulamalarla yol kesip asayiş kontrolleri yapmak, insanların arabalardan indirilip aramaların yapılması da aşırı kollayıcı ama bir o kadar da rahatsız edici yaklaşımdan kaynaklanmaktadır.  Emniyet güçlerinin aşırı paranoyak kontrolsüz davranışlara girmeleri bazen tarifi çok güç olan toplumsal tepkilere bile  neden olabilmektedir. Nitekim ABD’de son günlerde siyahi vatandaşların olaylar çıkarmalarının nedeni,  bir polis memurunun, elini beline götüren bir siyahiyi silah çekecek paranoyası ile tabanca ile vurmasından kaynaklanmıştır.

Diğer bir problem de mesleki ön yargılar ve saplantılardır. Doktorlar herkesi hasta, polisler ve savcılar herkesi suçlu, bürokratlar herkesi çıkarcı, maliye mensubları herkesi vergi kaçıran, yöneticiler ise herkesi başarısız zannetme eğilimi içerisindedirler. Bu nedenle her kurum kendi içinde sık sık mesleki eğitim ve öz sorgulamalarla bu saplantılar aşılmalı, herkese potansiyel suçlu gözüyle bakan kamu mensupları, psikolojik destek ve kişisel gelişim sürecine tabi tutulmalıdır. Ayrıca her gelen yeni yönetici, kendi becerisini ve farklılığını ortaya koymak adına egosal katı bir tutum içerisine girmemelidir. Ben farklıyım, buraya imzamı atacağım gibi düşüncelerle ağır bir disiplin tarzına dönmek, çalışanlar içerisinde çeşitli psikolojik bozukluklara kadar gidebilecek ciddi gerilimler oluşturabilir.

Özet olarak daha güzel bir dünya için, daha mükemmel bir hayat için, herkesin empati geliştirerek, hoşgörü çerçevesinde, kendimize değil millete hizmet düsturu ve de ülke bilinci ile hareket etmemiz  gerekmektedir. Ülkemiz üreten insanların vergileri ile ayakta durmaktadır. Bu nedenle daha güçlenmemiz ve gelişmemiz için iş adamlarının, üreten insanların önleri, bürokratik engellerle ve mantıksız denetimlerle tıkanmamalıdır. Ne kadar çok  genelge, yönetmelik, ne kadar çok kanun var ise o kadar çok bürokrasi var demektir. Yönetmelikler birbirleri ile çelişen karışık anlamları olan bir uslüp taşımamalı ve net olmalıdır. Yönetim tarzımız sade ve anlaşılır olmalı ve her zaman insan faktörünü ön plana almalıdır. Elbetteki disiplinsizlik durumunda her yöneticinin ya da denetçinin gerekli uyarıları yapma zorunluluğu vardır. Ancak her hata yapanın cezalandırılması gerektiği gerektiği düşüncesi ile değil, herkesin hata yapabileceği hoşgörüsü ile empatik, onarıcı-uyarıcı tavır sergilemelidir.