Tembellikten başını kaldıramayanları heyecanlandıran bir reklam türü var. Uyurken zayıflamayı, hatta İngilizce öğrenmeyi vaat ediyor. Gerçeklik payı olsa da uzmanlar, meraklılarını temkinli olmaya çağırıyor.

En çok da dil öğrenirken kelime ezberlemek zorunda kalanların ve uzun uzun tanımları aklında tutmaya çalışanların hayalidir; ‘Keşke uyurken beynim kendi kendine öğrense!’ Son zamanlarda özellikle internet ortamında sıkça karşılaşılan reklamlar tam da bunu vaat ediyor; ‘Uyurken İngilizce öğren!’ Peki, uyurken bir şey öğrenmek mümkün mü? Yoksa bu sadece tembellere yönelik bir reklam politikası mı?

Reem Nöropsikiyatri Merkezi’nden Nörolog Dr. Mehmet Yavuz bunun mümkün olduğunu söylüyor. Uyku esnasında, özellikle teta aktivitesinin olduğu dönemlerde dışarıdan verilen bilgilerin hafızaya yerleşebileceğini söylüyor. Teta evresi kişinin uyuyakaldığı ana denk geliyor. REM dönemi de denen bu anda hızlı göz hareketleri dikkat çeker. Eğer bir kişinin uykudayken gözlerinin hareket ettiğini görürsek onun REM döneminde olduğunu düşünebiliriz. Bu ana denk gelen uyku evresinde dışarıdan bilgi veriliyorsa öğrenilmesi mümkün. Ancak Yavuz bunun herkeste işe yaramayabileceğini hatırlatıyor. Yavuz, uykuda öğrenme için piyasaya sunulan CD’lerden bahsediyor. İlk sırada İngilizce öğrenmek için hazırlananlar var. Hatta meraklıların bu CD’leri basit tekniklerle kendilerinin bile hazırlayabileceğini söylüyor.

Aslında yeni gibi gözükse de insan beynini uyurken telkin etmek antik çağlardan beri uygulanan bir yöntem. O dönemlerde de din adamları hastalarına ilaç veriyor ve onlar uyurken hipnotik telkinlerde bulunuyordu. Hastaya meleklerin, uyku esnasında onu ziyaret edeceği ve iyileştireceği söyleniyordu. Bu şekilde ikna edici telkinler çoğu zaman işe yarıyor ve hastaların iyileştikleri görülüyordu.

Öte yandan eski zamanlardan beri kullanılan uykuda telkin ya da öğrenme yöntemi uzmanlar tarafından çok da sağlıklı bulunmuyor. Mehmet Yavuz, uykunun hafızanın derlenip toparlanması ve kalıcı hale gelmesi için çok önemli olduğunu söylüyor. “Uyku esnasında dışarıdan telkin bilgileri ile hafızayı zorlarsanız, bu mevcut hafıza kayıtlarınızın da hasar görmesine neden olabilir.” diyor. Bu nedenle kısa telkin mesajları belki kabul edilebilir ancak yabancı dil öğrenmek gibi çok kapsamlı telkin durumunda hafızanın normal fizyolojik ahenginin bozulabileceğini söylüyor. Örneğin sigarayı bırakmak, zayıflamak ya da zararlı bir alışkanlıktan kurtulmak kısa süreli telkin sayılabilir. Bu tür içeriklerin de yarım saati geçmeyecek CD’ler olması gerektiğini söyleyen Yavuz, bütün uykuyu asla kaplamaması gerektiğini belirtiyor. Zira uyku, zihinsel ve bedensel dinlenme içindir. Yeni bir şeyler öğrenme için değildir. Bu yüzden en etkin öğrenme aktiviteleri uyanık iken olmalı. Nörolog Mehmet Yavuz’un dikkat çektiği bir konu daha var: “Uyku esnasında öğrenilenler sadece bilinçaltını etkiler. Ve bunları bilinçli halimizle kullanmak her zaman mümkün olmayabilir.” Beyin aktivitesinin normalde fizyolojik durum ve şartlara göre kendini düzenlediğini anlatan Yavuz, “Eğer beyin sürekli zihinsel faaliyet konumunda kalıyorsa yeterli düzeyde dinlenemez. Ana hafıza kayıtlarında sorunlar oluşur ve beyin fonksiyonları bozulur.” diyor. Yeterince dinlenemeyen beyinde ise unutkanlıklar, odaklanma sorunları baş gösterir. Kişinin iş ve aile çevresi ile ilişkilerinin bile tehlikeye girebileceğini söyleyen Yavuz, bu durumun panikatak ve depresyona hatta zekâ geriliğine kadar gidebileceğini anlatıyor.

Uyurken zayıflanabilir ancak…

Herkesin kilolardan şikâyet ettiği günümüzde en çok merak edilen diğer yöntem ise uyurken zayıflama. Aşırı kilolardan şikâyetçi olanlar için hazırlanan CD’lerde yine beyni daha az yemeye şartlayacak içerikler var. Sporsuz ve diyetsiz kilo verdirmeyi vaat eden CD’ler, uykuya dalmadan önce dinlenmeye başlanıyor. Üreticilerin, ‘Zayıf beden insanların fikirlerini sizin bilinçaltınıza kodluyoruz.’ diye açıkladığı yöntem, bir çeşit bilinçaltı etkileme şekli. İddialara göre CD’leri dinlemeye başladıktan sonra kişilerin yeme isteği azalırken hareket etme isteği artıyor. Ancak uzmanlar kötü niyetli tüccarların cirit attığı ortamda bu konuda dikkatli olmaya davet ediyor. Zira subliminal teknoloji diye bilinen bu yöntemle zararlı içeriğe sahip telkinler de beyninize verilebilir. Nörolog Mehmet Yavuz, bilinçaltına mesaj veren bu tür CD’lerin eğer istenirse zararlı alışkanlıklar ve bağımlılıklardan kurtulmak gibi işlerde kullanılabileceğini söylüyor. Sosyal fobi, panik atak, obsesif-kompulsif bozukluk ve özgüven eksikliği gibi problemlerin bu teknikleri kullanarak tedavi edilebildiğini ekliyor. “Bunlar için yazılımlar bile var.” diyen Yavuz, devam ediyor: “Ancak içeriği bilinmeyen, başkaları tarafından hazırlanmış oto-subliminal telkin CD’leri ile bilinçaltına olumlama yapmaya çalışmak riskli olacağından tavsiye etmiyorum.”